4 Zamanlı Motorlar (4 Cycle engines) ve Çalışma Mantığı
Motorunuzun kaputunu daha önce hiç açtınız mı?
Motorunuz ilk bakışta aslında çok komplike ve kafa karıştırıcı bir makina gibi görünebilir…
Merakınızdan motorun içinde neler olduğunu merak edebilirsiniz. Bu yazıyı okumanızın nedeni de muhtemelen bu olsa gerek. Yeni bir araba alırken “3000 motor, V6” vs… veya “çift eksantrik” tarzı ifadeler duyuyorsunuzdur.
Peki tüm bunlar ne demek?
Günümüzdeki araçların nerdeyse hepsi içten yanmalı motor kullanmaktadır. Bunun nedeni, içten yanmalı motorun:
– Verimli olması (Örn: Dıştan yanmalı motorlara göre)
– Ucuz olması (Örn: gas turbinli motorlara göre)
– Yakıt takviyesinin kolay olması (Örn: Elektrikli araçlara kıyasla)
İçten Yanma…
Günümüzdeki nerdeyse tüm araçlar “4 zamanlı yanma” üzerine kuruludurlar. Bu sistem, benzinden alınan ısı enerjisini hareket enerjisine dönüştürmektedir. 4 zamanlı yanma, 1867 yılında Nikolaus OTTO tarafından icad edilmiştir. Her bir zaman aşağıdaki şekilde gösterilmiştir:
2- Sıkıştırma
3- Ateşleme (iş)
4- Egzoz
Piston, Piston kolu aracılığı ile krank mili denilen bir parçaya bağlanmaktadır. Krank mili döndükçe, daha önce bahsettiğimiz topu tekrar doldurma gibi bir işleve sahip olmaktadır.
İşte yanma zamanları esnasında motor içinde oluşanlar:
1- Emme zamanı: Piston seyahatine en tepeden başlıyor (üst ölü nokta). Emiş valfleri açılıyor (emme subabı), bu sırada piston aşağıya iniyor ve yanma odasına hava ve yakıt karışımını emiyor. Buna “Emme” zamanı deniyor. Bu aşamada, çok az bir miktarda benzin karışımı dahi yanmayı sağlamak için yeterli olacaktır.
2- Sıkıştırma zamanı: Piston en silindir içerisinde en alt konuma indiğinde(alt ölü nokta) emme subabı kapanıyor ve piston tekrar yukarı çıkarak içeri alınan yakıt ve hava karışımını sıkıştırıyor. “Kompresyon”, yani sıkıştırma tabir ettiğimiz bu zaman sayesinde, yanma çok daha verimli hale geliyor.
3- Ateşleme (İş) zamanı: Piston, strokunun en üst noktasına erişince, buji tam o sırada kıvılcım ile sıkıştırılmış karışımı ateşliyor. İçerdeki karışım yanıyor ve ani başınç yükselmesiyle piston hızlıca aşağı yönde itilerek güç elde edilmiş oluyor.
4- Eksoz zamanı: Piston alt ölü noktaya erişince, egzoz subabı açılıyor ve yanmış gazların tahliyesini sağlıyor. Yanmış gaz burdan egzoz borusu vasıtasıyla atmosfere karışıyor. Ve bir çevrim bitmiş oluyor. Motor bir sonraki tur için hazırlanıyor yukarıda işlem sırayı aynen devam ederek sürekli güç elde edilmiş oluyor.
Dikkat ettiyseniz, motorun hareketi bir rotasyondan ibarettir.Bir motorda, pistonun lineer hareketi krank mili sayesinden dairesel harekete çevrilebiliyor. Dairesellik bu konuda esastır zira tekerlerin hareketi de daireseldir.
Şimdi bu hareketi sağlayan tüm parçalara bakalım…
Silindir Sayısı…
Motorun en önemli parçası, pistonun içinde yukarı aşağı gidip geldiği silindirdir. Yukarıda anlattığımız motor sadece tek bir silindirden ibarettir, örneğin, bir çim biçme makinasınınki olabilir. Ancak, motorların çoğunda birden fazla silindir vardır. (4, 6, ve 8 silindirli motorlar en yaygın olanlarıdır). Çok silindirli bir motorda, silindirler aşağıda gösterilen şekillerde, yani genelde 3 farklı tarzda sıralanmıştır:
Düz, “V”, veya yatay (boxer).
elinize saglık guzel bir çalışma.