Klor Nedir?

Periyodik çizelgenin VII A grubunu oluşturan halojenlerin ikinci en hafif elementidir. Sarı yeşil renkli, pis kokulu solunumu tehlikeli bir gazdır.

Sembolü: Cl
Atom Numarası: 17
Atom Ağırlığı: 35.453
Elemet serisi: Halojen
Maddenin Hali: Gaz
Görünümü: Sarımsı yeşil

Fiziksel Özellikleri:
35 ve 37 izotoplarının karışımı olan klorun elektron sayısı, soygaz argonunkinden bir elektron eksiktir. Bu nedenle klorür iyonu Cl- vererek elektron yakalama eğilimindedir. Klor gazı serbest halde iki atomlu moleküller (Cl₂) durumunda bulunur. Gaz klor, soğuk suda büyük miktarlarda eriyebilir. Örneğin 10°C sıcaklıkta, 1 lt. suda, 3 lt. klor eriyebilir.

Kimyasal Özellikler
Klor son derece etkili bir yükseltgendir. Hemen hemen tüm elementlerle doğudan birleşir. Elektronegatif olan klorda elektron kazınımı, iyonlaşma yada kovalansla gerçekleşir. Klor, hidrojenlere doğrudan doğruya birleşerek hidroklorik asit (HCl) verir. Bu tepkime soğukta ya da güneş ışığında gerçekleşirse büyük miktarda ısı açığa çıkar ve şiddetli bir patlama olur. Klor, hidrofluorik asit (HF) dışında oksijensiz tüm hidrojenli bileşiklere etki eder, bunları ayrıştırarak hidroklorik asit verir. Klor su buharıyla akkor derecede tersinir bir tepkime verir. Klorun soğuk suyla tepkimesi hidroklorik asit ve ayrışınca oksijen açığa çıkaran hipokloröz asit verir. Sülfürözasit, arsenik trioksit ve demir türleri üzerine etki eden, klor suyunun yükseltgen özellikleri bu şekilde açıklanır. Klor suyu altın ve platin gibi az oksitlenen madenleri çözündürür boya maddelerini etkiler. Gaz halindeki klor madenlerin çoğunu etkiler. Soğukta, seyreltik çözelti halindeki sodyum hidroksitle tepkimeye girerse Javel suyu denilen sodyum klörür ve sodyum hiporlorit karışımını verir. Ametallerin birçoğu (iyot, kükürt, fosfor) klorla birleşir.

Klorun Elde Edilmesi:
Klor tüm halojenler arasında doğada en yaygın olanıdır. Örneğin toplam yerkabuğu kütlesinin % 0.2′si klorürler halindedir. Klor çeşitli yöntemlerle elde edilir. Scheele yöntemine göre laboratuvarda hidroklorik asidin, manganez dioksit ya da Javel Suyu ya da kalsiyum klorürle yükseltgenmesi yoluyla hazırlanır.

Deacon yöntemine göreyse klor, hidroklorik asidin hava oksijeniyle 450°C’de bakır klorür üstünden yükseltgenmesiyle elde edilir. Ancak günümüzde en çok bir sodyum ya da potasyum klorür çözeltisinin elektrolizinden yararlanılır.

Na⁺ + Cl^– + H₂O → Na⁺ + ¹/₂Cl₂ + ¹/₂H₂ + OH^–

MnO₂ + 4HCl → MnCl₂ + Cl₂ + 2H₂O

Bileşikleri:
Hidrolik asit: (HCl). Klorun hidrojenle doğrudan doğruya tepkimeye girmesiyle oluşur.

Sodyum Klorür: (NaCl – mutfak ya da kayatuzu): Klorun doğada en yaygın olarak bilindiği bileşiktir.

Oksijenli bileşikler: Klorun dolaylı elde edilen oksijenli bileşikleri vardır. Kolayca bozunabilen bu bileşikler etkin, yükseltgen ve klorürleyicidirler.

Hipoklorüz anhidrit: (Cl₂O). 4°C’de sıvılaşan sarı renkli bir gazdır. Hidropen, fosfor ve benzin gibi oksijenle birleşmeye yatkın tepkimeye girince ayrışır. Sudaki çözeltisinde hipoklorüz asit HCIO vardır.

Javel Suyu: Klorun, sodyum hidroksit üzerinee tkimesiyle oluşan bir sodyum klorür ve sodyum hipoklorit karışımıdır. Renk giderici olarak kullanılır.

Kireç Kaymağı: (CaOCl₂). Sönmüş kireç üzerinde klor geçirilmesiyle elde edilir, mikrop öldürücü olarak kullanılmaktadır.

Klor dioksit: (Cl₂O). Klor ve oksijenden oluşan bu madde yeşil renkte bir gazdır. 60°C’de patlar. Tıpta tedavi alanında yakıcı özelliğinden dolayı gaz halinde kullanılmaktadır.

Kullanım Alanları:
Klor yaygın olarak mikrop öldürücü ve renk giderici olarak kullanılır. Yün, pamuk, kağıt gibi bitkisel kökenli maddelerin beyazlatılmasında özellikle javel suyu ve kireç kaymağı kullanılır. Ayrıca klor, hidroklorik asidin sentezle hazırlanmasında kalay klorür gibi klorürlerin ve karbon tetraklörür gibi organik türevlerin üretiminde kullanılır.